Та англи хэл сурах гэж үзэж
байна уу ? Яах гэж? Англи хэл юу юм бэ, эцсийн эцэст. Долоон буудлын дэлгүүрээс
ганц юм аваад уухад тэр англи хэлний чинь хэрэг байгаа юм уу? Үхсэн хойноо,
Америкийн элчин рүү виз горьдоод ороход урьдаас англиар ус цас шиг ярьдаг
монгол охидууд угтаад л асуудлыг шийдүүлчихдэг юм байна лээ ш дээ. Би тэрийг
чинь энд сурахгүй ээ, сурдаг амьдардаг газар нь аз таараад очвол сурч л таараа, хаашаа зайлах юм гэх ч юм уу эсвэл англи хэлийг
сурахын тулд үг цээжлэж өөрийгөө зовоохын хэрэг юу байна, ердөө 200 үг мэдэж
байхад л та нар торохгүй яринаш дээ. Ийм маягийн хөгийн ухуулгууд, зурагт хуудсууд гадуур
тархаж эцэст нь хүмүүс англи хэл сурах гэж үйлээ үзэх хэрэгтэй ч юм уу гэх буюу
эсвэл тэрэн шиг амархан юм байдаггүй юм байна гэдэг ойлголттой болоод байх шиг
байна.
Тэгвэл би дээрх ойлголттой
явдаг хүмүүст юуны өмнө шууд эндүүрэл гэдгийг хэлчихье. Юун хоёр зуухан үг. Гар
хөлөө гозолзуулж, нүд амаа бүлтэгнүүлж дохио зангаагаар л ярих гээгүй юм бол
дээрх цэцдийн хэлж байгааг бүү ойшоо. Горьдсоны чинь гарз.Энэ чинь орчин үеийн
компьютерийн тооцон гаргаснаар 866569 үгтэй баялаг хэл. Та ядаж үүний зуу
хуваасны нэгтэй тэнцэх үгийг мэдэж байж сая чих чинь бага зэрэг онгойж, ам чинь
ангалзаж, жаахан хүүхэд маягаар хэлд орж эхэлнэ гээд бод.
Англи хэлийг эх хэлээ гэж
тооцдог хүмүүсийн тоо өнөөдөр дэлхийн
нийт хүн амтай харьцуулахад тийм ч олон биш 340-хөн сая гэдэг боловч ач холбогдол болон хэрэглээгээрээ дэлхийд нэг
номер болж чадсаны учир нь шинжлэх ухаан, техникийн ном, сэтгүүлүүд, радио,
зурагт, интернет гээд мэдээллийн
хэрэгслүүдийн ная гаран хувь нь энэ хэл дээр гарч, ашиглаж байгаатай холбоотой нь
мэдээж. Дээр нь дэлхийн нийт бүтээгдэхүүний дөрөвний нэгийг ганцаараа
үйлдвэрлэдэг, гарч байгаа шинэ нээлтүүдийн патентын ихэнхийг дангаараа эзэмшдэг
АНУ гэж том мангас байгаа болохоор энэ хэлгүй бол яалтай ч билээ. Хүссэн ч
хүсээгүй ч, дуртай дургүй ч, хаана ч очсон хоолоо олж идэхийн тулд хоёр гурван үг боловч англиар солихоос
өөр аргагүй.
Англи хэлний гарал үүслийг арлын
Англичуудаас үүдэлтэй гэвэл худлаа гэнэ. Энэ хэлээр Германы хойд нутгаар
амьдардаг байсан эртний омгууд эхэндээ ярьдаг байжээ. Яваандаа эдгээр нүүдэлчин
омгууд Даниар дамжин одоогийн Англид хүрч тэндээсээ Их Британийн колончлолын
үеэр дэлхий даяар тэр тусмаа XVII зууны үеэс хойд Америк тивд тархаж эзэмшлээ тэлжээ. Одоо энэ хэл нь дэлхийн 600 сая гаруй иргэдийн
хоёр дахь хэл болж өөрөөр хэлбэл өнөөдөр англиар тэрбум гаруй хүн чөлөөтэй ярьж
наймаа худалдаа хийхээс өгсүүлээд нарийн нандин ажил төрлөө амжуулдаг болоод байна.
Их Ренчин гуай, Лувсанжав багш
нарыг англи хэлнээс гадна арав гаруй хэлийг төгс эзэмшсэн гэж ярьдаг. Эдгээр
буурал эрдэмтэд гадаад хэлийг “ертөнцийг харах цонх” гэж нэрлэн тэр үеийн залуус биднийг гадаад
хэл бүрэн төгс эзэмшихийг ямагт уриалан дууддаг байлаа. “Та эх хэлнээсээ гадна ганц
хэл маруухан мэддэг бол нэг жижигхэн цонхтой өрөөнд амьдарч байна гэж төсөөл,
хоёртой бол тасалгаа чинь арай уужим гэрэлтэй болноо доо. Харин огт байхгүй бол
худгийн мэлхий далайн томыг төсөөлдөггүйтэй адил гэсэн үг үү” гэж Лу багш маань
нэг удаагийн лекцэн дээрээ биднийгээ даапаалж байж билээ. Хэдийгээр би хэлний
мэдлэгийн ач тусыг хожуу ухаарсан ч гэлээ ганц охиноо хэлд орохоос нь эхлэн
нүдсээр байгаад таван хэлний зах зухтай болгож чадсан гавьяатай хүн гэж
өөрийгөө тооцож явдаг юм шүү.
Ш.Пүрэвсүрэн \2005-5-17\
No comments:
Post a Comment